در تور مشهد علاوه بر دیدن مهم ترین دیدنی های مشهد،
از یکی از بناهای تاریخی ایران، رباط شرف، که قدمت آن به 900 سال پیش می
رسد، دیدن خواهید کرد. بنایی با دو حیاط، گچ بری های بی نظیر، آجرکاری های
قدیمی و کتیبه های متعدد آجری با خط کوفی که به دست ابوطاهر قمی وزیر ترکان
خاتون، مادر سلطان سنجر ساخته شده است.
رباط شرف که در جهان به عنوان موزه آجر شهرت دارد و از مهمترین دیدنی های اطراف مشهد است، کاروانسرایی در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس است که به شیوه رازی ساخته شده و نام معمار آن استاد محمد طرائقی سرخسی ذکر شده است. رباط شرف در مسیر پر اهمیت بازرگانی و سیاسی نیشابور به مرو قرار داشته و حالا برای دیدن آن باید از مشهد به سمت شرق و مرز ترکمنستان حرکت کنید. در جاده سرخس و ۲۵ کیلومتر بعد از مزدوران جاده ای فرعی شما را تا کاروانسرای رباط شرف می رساند.
شکل رباط شرف از دور به دژی بزرگ شبیهاست از داخل به مانند یک کاخ جلوه میکند. این بنا دو صحن دارد و هر صحن دارای چهار ایوان به شکل چلیپا (صلیب) و شبستان میباشد و همچنین آجر چینی و کتیبههای آن جلوه خاصی دارد. در این رباط چند مسجد و محراب دیده میشود که همه با کتیبههای گلی و گچی تزئین شئه اند. کتیبهها عمدتاً باقیمانده از دوران سلجوقی است. در وسط رباط حوض بزرگ، در اضلاع جنوبی دو اصطبل برای استراحت اسبها و در اطراف دهلیزهائی برای اسکان مسافران وجود دارد.
بهترین نوع پخت گچبری سلجوقی را می توان در این بنا ببینیم. در همین ایوان طولانی ترین و نسبتا سالم ترین کتیبه باقی مانده است. این کاروانسرا در واقع از جهت هنری قابل ارزش است. در رباط کاروانسرای شرف شاهد هنرمندی هنرمندان برجسته و دست اول ایران در دوره سلجوقی هستیم. حداقل ما هنر آجرکاری و هنر گچ بری را به کمال در اینجا داریم.
غیر از هنرنمایی هنرمندان و معماران رباط شرف خراسان، محاسبات ریاضی هم در این بنا صورت پذیرفته است که این محاسبات و روش ها هم در آجرچینی و هم در گچ بری و هم ایجاد سازه بسیار مهم و تعیین کننده بوده و ما را به این نتیجه می رساند که آن هنرمند بزرگ سلجوقی یک ریاضیدان هم بوده است. این مجموعه رباط شرف به عنوان یک سمبل هنری و یک نماد علمی می توان عنوان نمود و به آن افتخار نماییم که در این گوشه پراکنده از ایران عزیز و در کنار جاده ابریشم و حد فاصل بین مشهد و سرخس واقع شده است.